BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ Starostwa Powiatowego w Rawie Mazowieckiej

• Starostwo Powiatowe »
• Wydziały Starostwa »
• Wydział Polityki Społecznej »
• Oddział Zdrowia i Spraw Obywatelskich »
• Nadzór nad SPZOZ »

Ogólnie o kompetencjach powiatu jako organu załozycielskiego.

Zadania Zadania samorządu powiatowego wynikające z pełnienia funkcji organu założycielskiego publicznego zakładu opieki zdrowotnej .

Podstawowymi aktami prawnymi, na mocy których jednostki samorządu terytorialnego przejęły funkcję organu, który utworzył samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (spzoz) są:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 roku - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Art. 47 ust. 1 tej ustawy stanowi, że z dniem 1 stycznia 1999r następuje przejęcie przez jednostki samorządu terytorialnego tj. odpowiednio przez samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki uprawnień, jakie miały do dnia 31 grudnia 1998r organy administracji rządowej wobec samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Przejecie następowało na zasadach i w trybie określonym w tej ustawie, przy uwzględnieniu miejsca usytuowania zakładu, w tym jego jednostek lub komórek organizacyjnych, oraz dostępności świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakład oraz znaczenia zakładu ze względu na zakres i rodzaj udzielanych świadczeń zdrowotnych na obszarze województwa.[1]
2. Rozporządzenie Prezesa rady Ministrów z dnia 23 listopada 1998 roku w sprawie wykazu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz jednostek samorządu terytorialnego właściwych do przejęcia uprawnień organów założycielskich, które je utworzyły.[2] Rozporządzenie to ma charakter konstytutywny, co oznacza że z żadnych innych przepisów niż jego nie wynika, które zakłady mają być przejęte przez jakie jednostki samorządu terytorialnego. 
3. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej[3], która określa uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec tych zakładów oraz zasady tworzenia, przekształcenia i likwidacji publicznego zakładu opieki zdrowotnej. 

Na podstawie wyżej wymienionych aktów prawnych samorządy terytorialne uzyskały możliwość wpływania na kształt i funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej na ich terenie. Zadania Powiatu Rawskiego wobec SPZOZ w Rawie Maz., dla którego pełni rolę organu założycielskiego, wynikają w głównej mierze z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i dotyczą kwestii:

1. organizacyjno-personalnych,
2. kontrolno-nadzorczych,
3. majątkowo-finansowych.

W zakresie spraw organizacyjno-personalnych, na podstawie art. 39 ust.2 ustawy, do zadań organu założycielskiego należy zatwierdzenie statutu spzoz uchwalonego przez radę społeczną. Na mocy art. 39 ust 3 ustawy organ założycielski zatwierdza również zmiany w statucie uchwalone przez radę społeczną. Zatwierdzenie statutu następuje w drodze uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego- rady powiatu. Najważniejsze postanowienia dotyczące działalności spzoz, nie uregulowane w ustawie o zoz określa jego statut. Ponadto organ założycielski ma prawo do obsadzania stanowisk kierowniczych w zoz. Kompetencja w tym zakresie zawarta jest w art. 44 ust. 4 ustawy – organ założycielski nawiązuje stosunek pracy z kierownikiem publicznego zoz na podstawie powołania lub umowy o pracę, a także zawiera umowy cywilnoprawne tzw. kontrakty menedżerskie. Z kolei na mocy art. 44 ust 7 organ założycielski może rozwiązać bez wypowiedzenia umowę o pracę lub odwołać ze stanowiska kierownika w sytuacji gdy spzoz przekroczył przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ustalony na podstawie odrębnych przepisów, co spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej zakładu.W przypadku spzoz ustawodawca odstąpił od ogólnego wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko kierownika publicznego zoz w drodze konkursu, o czym stanowi art. 44a ust. 1 pkt 1. Przeprowadzenie konkursu jest jednak obligatoryjne, gdy chodzi o obsadzenie stanowiska zastępcy kierownika zakładu w sytuacji, kiedy kierownik nie jest lekarzem. Konkurs ogłasza organ założycielski. Szczegółowe zasady przeprowadzania konkursu, skład komisji konkursowej i tryb powołania określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 sierpnia 1998r. Zgodnie z tym rozporządzeniem w składzie komisji konkursowej najwięcej przedstawicieli, bo aż od 3 do 6 posiada organ założycielski, który jednocześnie powołuje komisję konkursową i jej przewodniczącego.

Z kandydatem wybranym w drodze konkursu na stanowisko zastępcy kierownika w zakładzie, w którym kierownik nie jest lekarzem, stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, zgodnie z art. 44 a ust. 5, nawiązuje kierownik zoz.

W zakresie spraw organizacyjno – personalnych mieści się również uprawnienie organu założycielskiego do powoływania, odwoływania oraz zwoływania pierwszego posiedzenia rady społecznej. Rada społeczna jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej oraz organem doradczym kierownika tego zakładu.Przewodniczącym rady społecznej zgodnie z art. 45 ust.1 pkt1 lit. b ustawy jest przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego lub osoba przez niego wyznaczona. Ponadto w skład rady wchodzą m. in :

1. przedstawiciele wybrani przez radę gminy lub radę powiatu w liczbie określonej przez organ założycielski, odpowiednio gminę/miasto lub powiat.
2. przedstawiciele wybrani przez sejmik województwa – w zakładzie o wojewódzkim obszarze działania w liczbie nie przekraczającej 15 osób. Skład rady społecznej i czas trwania jej kadencji określa statut zakładu, który uchwalany jest przez tę radę i zatwierdzany przez organ założycielski. Organ założycielski zatwierdza też regulamin działania rady.

W sytuacji występowania konfliktów między kierownikiem zoz a radą społeczną, ustawodawca przewidział w art. 47, ust. 3 ustawy tryb odwoławczy od uchwał rady do podmiotu, który utworzył zakład. Organ założycielski rozpatruje również wnioski rady społecznej związane z funkcjonowaniem zakładu.

Z kolei w zakresie kwestii kontrolno-nadzorczych organ założycielski ma szereg bardzo istotnych kompetencji wobec spzoz. Zgodnie z przepisami ustrojowymi, organem mającym uprawnienia nadzorcze i kontrolne nad samorządowymi jednostkami organizacyjnymi jest organ stanowiąco-kontrolny jednostki samorządu terytorialnego. Generalną podstawę prawną do sprawowania nadzoru i kontroli nad zoz stanowi art. 67 ust. 1 ustawy o zoz. Zgodnie z nim „nadzór nad zakładami opieki zdrowotnej sprawuje podmiot, który utworzył zakład, zwany dalej "podmiotem sprawującym nadzór". Podmiot sprawujący nadzór dokonuje kontroli i oceny działalności zakładu oraz pracy kierownika zakładu. Kontrola i ocena obejmują w szczególności :

1. realizację zadań statutowych, dostępność i poziom udzielania świadczeń zdrowotnych,
2. prawidłowość gospodarowania mieniem zakładu,
3. gospodarkę finansową.

Kwestie szczegółowe tej materii zawiera Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego. Nadzór nad realizacją zadań statutowych, dostępnością i poziomem udzielanych świadczeń dokonywany jest poprzez kontrolę i ocenę, w szczególności:

1. zgodności zakresu i rodzaju udzielanych świadczeń zdrowotnych lub usług z zakresem i rodzajem świadczeń lub usług przewidzianych w statucie, z uwzględnieniem:
   1. liczby udzielanych świadczeń zdrowotnych lub usług oraz okresu oczekiwania na świadczenia lub usługi,
   2. liczby pracowników udzielających poszczególnych świadczeń zdrowotnych lub usług oraz ich kwalifikacji,
   3. zgodności udzielanych świadczeń zdrowotnych lub usług z przyjętymi standardami postępowania i procedurami medycznymi określonymi odrębnymi przepisami,
2. wyposażenia w aparaturę i sprzęt medyczny oraz techniczny, a także w specjalistyczne środki transportu sanitarnego, wykorzystywane do udzielania świadczeń zdrowotnych lub usług, odpowiednio do zakresu i rodzaju świadczeń przewidzianych w statucie, oraz spełniania przez nie wymagań określonych odrębnymi przepisami.

Nadzór nad prawidłowością gospodarowania mieniem dokonywany jest przez kontrolę i ocenę , w szczególności :

1. wykorzystywania aparatury i sprzętu medycznego,
2. wniosku dotyczącego zakupu lub przyjęcia darowizny aparatury i sprzętu medycznego,
3. wniosku dotyczącego zbycia, wydzierżawienia lub wynajęcia majątku trwałego albo wniesienia go do spółek lub fundacji.

Podmiot sprawujący nadzór ocenia zamierzone działania jednostki organizacyjnej określone we wnioskach o którym mowa w pkt 2 i 3, w zakresie celowości zakupu lub przyjęcia darowizny oraz celowości zbycia, wydzierżawienia lub wynajęcia majątku trwałego albo wniesienia tego majątku do spółek lub fundacji oraz przewidywanych efektów ekonomicznych, związanych z podjętym działaniem.

Nadzór nad gospodarką finansową dokonywany jest poprzez kontrolę i ocenę jej legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. W ramach kontroli, o której mowa, podmiot sprawujący nadzór analizuje:

1. kwartalne sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym jednostki organizacyjnej,
2. roczny plan rzeczowo-finansowy jednostki organizacyjnej,
3. roczne sprawozdanie rzeczowo-finansowe jednostki organizacyjnej,
4. roczne sprawozdanie z działalności jednostki organizacyjnej.

Jeżeli podmiot sprawujący nadzór uzna, na podstawie sprawozdania, o którym mowa w pkt 1, iż zagrożona jest płynność finansowa zoz, może żądać przekazywania comiesięcznych sprawozdań o przychodach, kosztach lub wyniku finansowym.

Bardzo istotnym uprawnieniem wynikającym z mocy art. 67 ust. 4 ustawy jest wstrzymanie przez podmiot sprawujący nadzór wykonania decyzji wydanej przez kierownika zoz, w razie stwierdzenia, że decyzja ta jest sprzeczna z prawem. Podmiot sprawujący nadzór zobowiązuje kierownika zoz do zmiany lub cofnięcia takiej decyzji.

W myśl art.67a ustawy o zoz podmiot sprawujący nadzór może nałożyć na zakład opieki zdrowotnej obowiązek wykonania dodatkowego zadania, jeżeli jest to niezbędne ze względu na potrzeby systemu opieki zdrowotnej, w przypadku klęski żywiołowej lub w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych. Zapewnia on wówczas zoz środki do wykonania zadania, chyba że wykonanie zadania następuje odpłatnie na podstawie umowy. W razie poniesienia szkody przez zoz przy wykonywaniu tego zadania podmiot sprawujący nadzór jest obowiązany do jej naprawienia.

Ostatnią grupą uprawnień jaką dysponuje jednostka samorządu terytorialnego, jako organ założycielski zoz, stanowią uprawnienia majątkowo- finansowe. W tej grupie uprawnień organ założycielski również dysponuje wieloma instrumentami oddziaływania na zakład.

Główną zasadą dotyczącą gospodarki majątkowo-finansowej spzoz, wynikającą z art. 53 ust. 1 ustawy jest to, że gospodaruje on samodzielnie przekazanymi w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami oraz majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym, a także majątkiem własnym, który zakupił lub otrzymał Jednakże samodzielność ta doznaje wielu ograniczeń.

Zbycie, wydzierżawienie lub wynajęcie majątku trwałego spzoz może być dokonane przez zakład wyłącznie na zasadach określonych przez organ założycielski Zgody organu wymaga wniesienie majątku do spółki lub fundacji.Zgodnie z art. 42 ustawy o zoz, zakup i przyjęcie darowizny sprzętu i aparatury medycznej przez publiczny zakład może być dokonane wyłącznie na zasadach określonych przez organ założycielski. Również określa on przeznaczenie i standard sprzętu i aparatury medycznej. Szczególnie daleko idący jest przepis, który umożliwia organowi założycielskiemu pozbawienie zakładu składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku połączenia, podziału lub przekształcenia zakładu.

Stosownie do zapisów art. 53a ust. 2 ustawy w przypadku likwidacji publicznego zakładu opieki zdrowotnej jego majątek, po zaspokojeniu wierzytelności, staje się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego a o jego przeznaczeniu decyduje podmiot, który utworzył publiczny zakład opieki zdrowotnej. Jednostka samorządu terytorialnego może zatem, w drodze uchwały podejmować decyzje o przeznaczeniu mienia zlikwidowanego zakładu. Organ założycielski może zdecydować o sprzedaży tego mienia albo o jego wydzierżawieniu lub wynajmie. Samorząd terytorialny ma całkowitą dowolność w tym zakresie.

W myśl art. 60 ust 1 ustawy, spzoz pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy. Jeżeli ujemny wynik finansowy nie może być pokryty przez spzoz z posiadanych środków, organ założycielski, na mocy art. 60 ust. 3 ustawy podejmuje uchwałę o zmianie formy gospodarki finansowej spzoz lub o jego likwidacji. Jednakże organ założycielski na mocy art. 60 ust. 4 pokrywa ujemny wynik finansowy spzoz ze środków publicznych w sytuacji, gdy dalsze istnienie tego zakładu uzasadnione jest celami i zadaniami, do których realizacji został utworzony, a których nie może przejąć inny zakład w sposób zapewniający nieprzerwane sprawowanie opieki zdrowotnej nad ludnością. Wówczas może określić formę dalszego jego finansowania na zasadach jednostki budżetowej lub zakładu budżetowego. Wobec powyższego unormowania nie jest możliwa likwidacja z powodu długów jedynego zakładu danego rodzaju funkcjonującego na terytorium określonej jednostki samorządu terytorialnego. Likwidacja ta jest ustawowo ograniczona. W przypadku likwidacji spzoz do obowiązku organu założycielskiego należy określenie, w podejmowanej uchwale, sposobu i formy zapewnienia osobom korzystających z określonych rodzajowo świadczeń zdrowotnych likwidowanego zakładu ich dalsze nieprzerwane udzielanie, bez istotnego ograniczenia dostępności, warunków udzielania i jakości. Termin zakończenia działalności likwidowanego zakładu nie może nastąpić wcześniej niż przed upływem 3 miesięcy od daty zarządzenia lub podjęcia uchwały o likwidacji. Projekt uchwały w powyższej sprawie wymaga opinii wojewody oraz właściwych organów gmin i powiatu, których ludności zakład udziela świadczeń zdrowotnych, a także sejmiku województwa, jeśli zasięg działania zakładu obejmuje województwo lub jego znaczna część. Powyższą zasadę stosuje się także, jeżeli organ założycielski podejmuje chwałę o przekształceniu zakładu, a więc następuje zmiana charakteru działalności lub nastąpi ograniczenie poszczególnych rodzajów działalności zakładu i udzielanych świadczeń zdrowotnych.

Zobowiązania i należności spzoz po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Przypisy

• [1] Dz.U. Nr 133 poz. 872 ze zm. Zasadą było m.in. „że majątek ruchomy Skarbu Państwa, przekazany w nieodpłatne użytkowanie samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej, staje się z dniem 1 stycznia 1999 r. własnością tych zakładów.” –art.47 ust. 3. Zaś minie nieruchome stało się własnością jednostki samorządu terytorialnego, która przejęła zakład.
• [2] zastąpione przez Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2001 r. w sprawie wykazu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, które zostały przejęte przez gminy, powiaty i samorządy województw. Weszło w życie z dniem 25 czerwca 2001r.,Dz.U. Nr 65 poz. 659 ze zm.
• [3] Przykładem może być tu ustawa z 22 grudnia 2000 roku o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych innych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej , Dz.U. z 2001 r. Nr 5 poz 45 , nazwana popularnie „ustawą 203”, zobowiązująca zakłady opieki zdrowotnej do zwiększenia kosztów osobowych ich działalności nie wskazując jednocześnie źródła pokrycia tych kosztów.
• [4] Dz.U. Nr 115, poz. 749 ze zm. Postępowanie konkursowe w myśl § 3 ust. 1obejmuje:
  1. opracowanie i przyjęcie przez komisję konkursową regulaminu konkursu, na podstawie ramowego regulaminu postępowania konkursowego, stanowiącego załącznik do rozporządzenia, oraz projektu ogłoszenia o konkursie,
  2. ogłoszenie o konkursie, w terminie nie przekraczającym 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania konkursowego,
  3. rozpatrzenie zgłoszonych kandydatur, 4)wybranie kandydata na stanowisko objęte konkursem.

• autor lub odpowiedzialny za treść: M.Sz.
• opublikował: brak informacji

  data publikacji: 2005-02-04 11:39
• zmodyfikował: Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej

  ostatnia modyfikacja: 2005-06-14 09:52